Abdest Nedir? Abdestin Farzları, Sünnetleri ve Mekruhları Nelerdir?

Abdest

Abdest, Müslümanların, namaz gibi belli ibadetleri yapabilmek için bir düzen içerisinde bazı organları yıkayıp bazılarını mesh etme yoluyla yaptıkları arınma ve temizliktir. Kur'ana göre her namazın yanında bedensel temizlenme amacıyla belli organları yıkamak (gasil) ve mesh etmek (mesih مسح ) şeklinde anlatılır.

"Abdest" sözcüğü Türkçeye Selçuklular zamanında Farsça'dan geçmiştir. Anlamı "su tutmak"tır. âb (su) ve dest (tutmak, kavramak) kelimelerinin birleşiminden oluşmuştur. İran ve bazı diğer Müslüman ülkeler ile İngilizce konuşan ülkelerde abdest yerine "vudu" kelimesi kullanılır. Abdest kelimesinin Yunanca "bir nesneyi bir sıvıya batırmak" anlamında, βάπτισμα (baptis) (vaftiz) sözcüğü ve "boyamak" anlamında βάπτειν (baptein) sözcüğü ile benzerliği de dikkate değerdir.

Abdest Kur'an' da gasil veya gusül (Arapça: غسل ) olarak geçer. Bu sözcük, Arapça'da "bir sıvıyı bir nesne üzerinden akıtmak, koku sürünmek" anlamlarına gelir. Bazı hadisçiler ve fıkıhçılar vudû (Arapça: وضوء ) kelimesini abdest anlamında kullanmakta ve gusül kelimesini boy abdesti için kullanmaktadırlar. Kur'an'da boy abdesti' için ıttıhar (Arapça: اطهار ) yani taharlanma (temizlik) sözcüğü kullanılmaktadır.

"Ey iman edenler! Namaz kılmaya kalktığınız zaman yıkayın; yüzlerinizi, dirseklerinize kadar ellerinizi, başlarınızı meshedin, ve topuklara kadar ayaklarınızı. (dipnot) Eğer cünüp oldunuz ise, boy abdesti alın. Hasta, yahut yolculuk halinde bulunursanız, yahut biriniz tuvaletten gelirse, yahut da kadınlara dokunmuşsanız ve bu hallerde su bulamamışsanız temiz toprakla teyemmüm edin de yüzünüzü ve ellerinizi onunla meshedin." (Maide Suresi:6)

Abdestin Farzları

Sünni alimlere göre abdestin farzları dörttür:

• Başın dörtte birini mesh etmek, yani ıslak elle sıvazlamak.
• Kolları dirsekleriyle beraber yıkamak.
• Yüzü yıkamak.
• Ayakları (topuklarıyla beraber) yıkamak.

Şia alimlerden bazıları "ayaklara mesh etmenin" abdestin farzlarından olduğuna, bazı alimler meshin farz, yıkamanın sünnet olduğuna, diğer bir kısmı ise her iki uygulamadan birisini yerine getirmenin yeterli olacağına inanmışlardır.

Abdestin Sünnetleri

• Niyet etmek
• Eûzü ve Besmele ile başlamak
• Evvela ellerini bileklerine kadar yıkamak
• Misvak kullanmak
• Bir âzâ kurumadan diğerini yıkamak
• Ağzına ve burnuna üç kere su vermek
• Kulağını mesh etmek
• Parmaklarını hilâllemek; yâni bir elin parmaklarını diğer elin parmakları arasına geçirip çekmek
• Âzâları üçer kere yıkamak
• Başını kaplama meshetmek
• Abdesti tertip üzere almak; yâni abdest âzâlarını sırasıyla yıkamak
• El ve ayaklarını yıkamakta parmak uçlarından başlamak
• Abdest alırken okunacak birçok duâ olmakla beraber evlâ olan bütün âzâlarını yıkarken besmele çekip şehâdet getirmektir

Abdestin Mekruhları

• Sağ el ile sümkürmek
• Abdest âzâlarından birini üç defadan az veya fazla yıkamak
• Suyu yüzüne çarpmak
• Güneşte ısınmış su ile abdest almak
• Suyu çok az kullanmak veya israf etmek
• Abdest alırken konuşmak
• Sünnetlerini terk etmek

Abdesti Bozan Durumlar

Nisa Suresi, 43 ayetine göre sekerat (şuuru yerinde olmamak: delilik/cinnet, esriklik/sarhoşluk, bayılmak-baygınlık, uyku-uyumak...) durumu ile boşaltım organlarından çıkış olması durumu namaza dolayısıyla da abdestin varlığına engeldir. Maide Suresi 6. ayetine göre namaz için abdest ya da teyemmüm şarttır.

• Boşaltım organlarından idrar, kan, meni, gaita (dışkı), yel gibi katı, sıvı veya gaz çıkması,
• Uyumak, delirmek, bayılmak, sarhoş olmak gibi idrak gücünün kaybedildiği durumlar,
• Kanama,
• Cinsî münasebet,
• Ağız dolusu kusmak,
• Teyemmüm almış birinin su bulması,
• Gaz kaçırmak.